De veiligheid van buschauffeurs wordt gereguleerd door een uitgebreid stelsel van wettelijke voorschriften, protocollen en richtlijnen. Deze regels zijn essentieel voor de bescherming van zowel de chauffeur als de passagiers en andere weggebruikers. Van rijtijdenwetgeving en medische keuringen tot vakbekwaamheidseisen en veiligheidsprotocollen – alle aspecten zijn nauwkeurig vastgelegd. In dit artikel bespreken we de belangrijkste veiligheidsaspecten waar buschauffeurs en vervoersbedrijven aan moeten voldoen.
Wat zijn de wettelijke veiligheidseisen voor buschauffeurs?
Professionele buschauffeurs moeten voldoen aan diverse wettelijke veiligheidseisen die zijn vastgelegd in nationale en Europese regelgeving. De Arbowetgeving vormt hierbij een belangrijke basis, waarin de algemene veiligheids- en gezondheidsvoorschriften voor werknemers zijn vastgelegd. Specifiek voor buschauffeurs gelden daarnaast de regels uit de rijtijdenwet, die strikte eisen stelt aan werk- en rusttijden.
Een fundamentele eis is dat chauffeurs in het bezit moeten zijn van het juiste rijbewijs (D voor bussen) en de verplichte vakbekwaamheid, aangeduid als Code 95. Deze vakbekwaamheid bewijst dat een chauffeur voldoende kennis en vaardigheden heeft op het gebied van verkeersveiligheid, logistiek en regelgeving.
Daarnaast zijn er specifieke eisen voor het voertuig zelf, zoals de aanwezigheid van veiligheidsgordels, nooduitgangen, brandblusapparatuur en EHBO-middelen. Ook moet het voertuig regelmatig worden gekeurd en onderhouden volgens wettelijke voorschriften.
Bij Van Buuren Opleidingen leren chauffeurs niet alleen deze wettelijke kaders kennen, maar ook hoe ze deze in de praktijk moeten toepassen om de veiligheid van iedereen te waarborgen.
Hoe worden de rij- en rusttijden voor buschauffeurs gereguleerd?
De rij- en rusttijden voor buschauffeurs worden streng gereguleerd via de Europese verordening (EG) nr. 561/2006 en de nationale Arbeidstijdenwet. Deze regelgeving is ontwikkeld om vermoeidheid bij chauffeurs te voorkomen en daarmee de verkeersveiligheid te vergroten.
Volgens deze regels mag een chauffeur maximaal 9 uur per dag rijden, met de mogelijkheid om dit twee keer per week uit te breiden naar 10 uur. Per week geldt een maximum van 56 rijuren, en binnen twee opeenvolgende weken mag niet meer dan 90 uur worden gereden.
Na een rijperiode van 4,5 uur moet een chauffeur verplicht een pauze nemen van minimaal 45 minuten. Deze pauze mag worden opgesplitst in een pauze van eerst 15 minuten en daarna 30 minuten. De dagelijkse rusttijd bedraagt minimaal 11 aaneengesloten uren, die onder bepaalde voorwaarden kan worden ingekort tot 9 uur.
De naleving van deze tijden wordt strikt gecontroleerd via de digitale tachograaf, een apparaat dat verplicht in elke bus aanwezig moet zijn. Deze registreert automatisch de rij- en rusttijden, snelheid en afgelegde afstand. Overtredingen kunnen leiden tot hoge boetes voor zowel de chauffeur als het vervoersbedrijf.
Tijdens onze cursussen besteden we uitgebreid aandacht aan het correct gebruik van de tachograaf en de juiste planning van ritten binnen de wettelijke kaders.
Welke medische keuringen zijn verplicht voor buschauffeurs?
Buschauffeurs moeten regelmatig medische keuringen ondergaan om te verzekeren dat ze fysiek en mentaal in staat zijn om veilig een bus te besturen. De medische geschiktheid is een essentiële voorwaarde voor het verkrijgen en behouden van een busrijbewijs (categorie D).
Bij de eerste aanvraag van een rijbewijs D moet een chauffeur een uitgebreide medische keuring ondergaan bij een gecertificeerde arbo-arts. Deze keuring omvat onder andere controles van:
- Gezichtsvermogen (gezichtsscherpte, gezichtsveld, kleurenonderscheiding)
- Gehoor
- Algemene lichamelijke conditie
- Cardiovasculaire gezondheid (hart en bloedvaten)
- Neurologische aandoeningen
- Diabetes en andere stofwisselingsziekten
- Psychische gesteldheid
- Gebruik van medicijnen, alcohol of drugs
De frequentie van deze keuringen is afhankelijk van de leeftijd van de chauffeur. Tot 70 jaar moet de keuring elke 5 jaar worden herhaald. Vanaf 70 jaar wordt dit elke 3 jaar, en vanaf 75 jaar jaarlijks.
Als een chauffeur niet medisch geschikt wordt bevonden, kan dit leiden tot intrekking of beperking van het rijbewijs. In sommige gevallen kunnen aanpassingen aan het voertuig of specifieke voorwaarden worden opgelegd om toch te mogen rijden.
Bij Van Buuren Opleidingen kunnen we je helpen bij het regelen van deze medische keuringen en adviseren over het proces.
Wat houdt de vakbekwaamheid (Code 95) voor buschauffeurs in?
De vakbekwaamheid, aangeduid als Code 95 op het rijbewijs, is een verplichte certificering voor alle professionele buschauffeurs in de EU. Deze certificering bewijst dat chauffeurs voldoen aan de minimale kwaliteitseisen die nodig zijn voor het beroepsmatig besturen van een bus.
Om de Code 95 te behalen, moeten nieuwe chauffeurs eerst slagen voor het basiskwalificatie-examen, bestaande uit theoretische modules en een praktische toets. Voor het behoud van de vakbekwaamheid is verplichte nascholing vereist: elke 5 jaar moet een chauffeur 35 uur aan bijscholing volgen.
Deze nascholing is verdeeld over verschillende onderwerpen die direct gerelateerd zijn aan veiligheid:
- Defensief en zuinig rijden
- Toepassing van regelgeving
- Gezondheid, verkeersveiligheid en milieu
- Ladingzekering en passagiersvervoer
- Omgang met bijzondere doelgroepen en calamiteiten
De cursussen moeten worden gevolgd bij erkende opleiders en worden geregistreerd in een centraal systeem. Zonder geldige Code 95 mag een chauffeur niet beroepsmatig een bus besturen, wat kan leiden tot boetes voor zowel de chauffeur als het vervoersbedrijf.
Bij onze nascholingscursussen bieden we chauffeurs praktijkgerichte trainingen die niet alleen voldoen aan de wettelijke eisen, maar ook direct toepasbaar zijn in hun dagelijkse werk.
Welke veiligheidsprotocollen gelden bij incidenten in het openbaar vervoer?
Bij incidenten in het openbaar vervoer moeten buschauffeurs handelen volgens vastgestelde veiligheidsprotocollen. Deze protocollen zijn ontworpen om de veiligheid van passagiers, de chauffeur zelf en andere weggebruikers te waarborgen.
In geval van een verkeersongeval moet de chauffeur:
- De bus veilig tot stilstand brengen en de motor uitzetten
- De alarmcentrale van het vervoersbedrijf informeren
- Indien nodig de hulpdiensten alarmeren via 112
- Eerste hulp verlenen aan gewonden (indien hiertoe opgeleid)
- De veiligheid van passagiers waarborgen, eventueel door evacuatie
- De ongevalslocatie markeren met gevarendriehoeken
- Gegevens uitwisselen met betrokken partijen
Bij agressie of geweld door passagiers gelden andere protocollen. Chauffeurs worden getraind in de-escalatietechnieken om situaties niet te laten escaleren. Ze moeten prioriteit geven aan hun eigen veiligheid en die van de passagiers, en kunnen via een noodknop direct hulp inroepen.
Voor medische noodgevallen bij passagiers zijn chauffeurs opgeleid in basishandelingen zoals het herkennen van hartproblemen, epilepsie of diabetische aanvallen. Ze weten hoe ze moeten handelen en wanneer professionele hulp noodzakelijk is.
Alle incidenten moeten worden gerapporteerd volgens de procedures van het vervoersbedrijf, zodat er lering uit kan worden getrokken en preventieve maatregelen kunnen worden genomen.
Hoe worden buschauffeurs beschermd tegen agressie en geweld?
Helaas hebben buschauffeurs regelmatig te maken met agressie en geweld tijdens hun werk. Om hen hiertegen te beschermen, worden diverse maatregelen genomen door vervoersbedrijven en overheden.
Een belangrijke fysieke beschermingsmaatregel is de afgesloten chauffeurscabine met veiligheidsscherm, die in steeds meer bussen wordt geïnstalleerd. Deze barrière voorkomt direct fysiek contact tussen agressieve passagiers en de chauffeur.
Daarnaast zijn de meeste bussen uitgerust met:
- Camerabewaking die zowel binnen als buiten de bus registreert
- Alarmknoppen waarmee direct contact met de centrale meldkamer kan worden gelegd
- GPS-tracking systemen die de exacte locatie van de bus doorgeven
- Communicatiesystemen voor direct contact met collega’s of politie
Naast deze technische maatregelen krijgen chauffeurs specifieke trainingen in het omgaan met agressie. Ze leren hoe ze potentieel gevaarlijke situaties kunnen herkennen, de-escalatietechnieken kunnen toepassen, en wanneer en hoe ze moeten handelen bij een incident.
Vervoersbedrijven werken ook samen met politie en justitie om incidenten te melden en daders te vervolgen. Er geldt vaak een zero-tolerance beleid, waarbij elk incident wordt gemeld en aangifte wordt gedaan.
Voor chauffeurs die slachtoffer zijn geworden van agressie of geweld is er nazorg beschikbaar, zoals psychologische ondersteuning en begeleiding bij het verwerkingsproces.
Welke verantwoordelijkheid hebben vervoersbedrijven voor de veiligheid van chauffeurs?
Vervoersbedrijven hebben zowel wettelijke als morele verantwoordelijkheden voor de veiligheid en het welzijn van hun chauffeurs. Deze verantwoordelijkheden zijn verankerd in de Arbowet en andere regelgeving.
Een van de belangrijkste verplichtingen is het uitvoeren van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Hierbij worden alle mogelijke risico’s in kaart gebracht die chauffeurs tijdens hun werk kunnen lopen, van verkeersongevallen tot agressie van passagiers en fysieke belasting.
Op basis van deze RI&E moeten vervoersbedrijven preventieve maatregelen nemen, zoals:
- Het opstellen en implementeren van veiligheidsprotocollen
- Het verzorgen van adequate training en voorlichting
- Het beschikbaar stellen van persoonlijke beschermingsmiddelen
- Het zorgen voor veilige en goed onderhouden voertuigen
- Het opstellen van realistische dienstroosters die voldoen aan de rijtijdenwet
Vervoersbedrijven moeten ook zorgen voor goede begeleiding en ondersteuning bij incidenten. Dit omvat het melden van incidenten, het bieden van nazorg aan betrokken chauffeurs, en het evalueren van incidenten om herhaling te voorkomen.
Daarnaast hebben vervoersbedrijven een belangrijke rol in het bevorderen van een veiligheidscultuur, waarin chauffeurs worden aangemoedigd om veilig te werken en waarin veiligheid altijd voorrang krijgt boven andere belangen zoals punctualiteit of efficiëntie.
Bij Van Buuren Opleidingen adviseren we vervoersbedrijven over het implementeren van deze veiligheidsmaatregelen en bieden we trainingen aan die specifiek zijn afgestemd op de behoeften van het bedrijf en zijn chauffeurs.